Hasan Leylek Dede – Ressam, Hattat, Mesnevîhân

Hasan Leylek Dede, Ressam (ö. 1243/1827) (Hattat, Mesnevîhân)

TEKKE KAPISI – BAYRAM ALİ KAYA

Hasan Leylek Dede’nin “Aşk-ı Mevlânâ ile Hayretzede Mevlevi Seyyid Hasan Leylek Dede”

Yenikapı Mevlevîhânesi müntesiplerinden ve mesnevîhân olan Hasan Leylek Dede, aynı zamanda 19. yüzyılın en tanınmış Mevlevî ressamıdır. “Leylek” sıfatını, uzun boylu olmasından veya bu hayvanın resimlerini çokça çizmesinden hareketle al­mış olduğu tahmin edilmektedir. Hatta bu nedenle Leylek Dede olarak da anılan Hasan Dede’nin adı ayrıca Mevlevî hattatlar arasında da geçmektedir. Şahâbettin Uzluk, Hasan Dede’nin ka­bir taşında bulunan destarlı sikkenin onun aynı zamanda dergâhın mesnevîhânlarından biri olabileceğine işaret ettiğini dile getirmiştir. Uzluk ayrıca, hat bilgisini Şeyh Yusuf Dede’den, resim bilgisini ise Beşiktaş Mevlevîhânesi muhiplerinden Musâhib Said Efendi’den öğrenen ve Yenikapı Mevlevîhânesi’nde hücrenişîn olan Hasan Dede’nin, hocası Said Efendi gibi portre çizmekten daha çok, allegorik resimler meydana getirdiğini belirtmiştir.⁶¹⁶

Yine Şahâbettin Uzluk, Hasan Dede’nin tablolarından bazılarının, tanıdığı kimselerin koleksiyonlarında bulunduğunu, 1794 yılında yazdığı hat ör­neklerinden nesih bir hilyesini Yenikapı Mevlevîhânesi postnişînlerinden Abdülbâki Baykara Dede’de gördüğünü, nakışlarından sulu boya ile ve pek canlı renklerle yapılmış olan ve yürüyen bir leyleği tasvir eden bir leylek res­minin ise anılan dergâhın şeyhlerinden Mehmed Celâleddin Dede’de oldu­ğunu, aynı konuda yaptığı birkaç tablosunun daha muhtelif şahıslar elinde olduğunu bildirmektedir. Günümüze 1209/1794 tarihli bir hilyesi ile leylek şeklindeki;

Aşk-ı Mevlânâ ile hayretzede

Mevlevî Seyyid Hasan Leylek Dede

yazısı ulaşmış olan Hasan Leylek Dede, 1243/1827 yılında vefat etmiştir.⁶¹⁷

616   Şahâbettin Uzluk, a.g.e., s. 66-67; Mâlik Aksel, Türklerde Dînî Resimler, İstanbul 1967, s. 77; Ali Alparslan, “Türk Yazı Sanatı ve Mevlevîlik”, Türk Hattatları, haz. Şevket Rado, İstanbul ty., s. 207.

617   Şahâbettin Uzluk, a.g.e., s. 67-68; Mâlik Aksel, a.g.e., s. 77; Ali Alparslan, a.g.m., s. 207.